Pyłek kwiatowy (zwany także pyłkiem pszczelim) od wieków stanowi istotny element diety pszczół. Nic w tym dziwnego – to właśnie on dostarcza im cennych składników odżywczych niezbędnych do życia i prawidłowego rozwoju. W sklepach i pasiekach można obecnie kupić pyłek zebrany oraz odpowiednio zakonserwowany przez pszczelarzy. Jak powstaje, jak się go pozyskuje i przechowuje oraz w jaki sposób wykorzystuje się go na co dzień?

Źródło substancji odżywczych dla pszczół

Pyłek kwiatowy składa się z mikroskopijnych ziaren wytwarzanych przez kwiaty. Dla pszczół jest on niezbędnym pokarmem białkowym i uzupełnieniem ich diety w witaminy, minerały czy kwasy tłuszczowe. Pszczoły spożywają go głównie w pierwszej fazie swojego życia – dzięki temu mogą budować silne i zdrowe kolonie. Zgodnie z informacjami publikowanymi w portalu pszczelarskim Pasieka24, pyłek kwiatowy to – w pszczelim świecie – odpowiednik “białkowej bomby” wspomagającej wzrost i rozwój larw, a także kondycję dorosłych owadów.

Skąd pszczoły zbierają pyłek?

Większość gatunków pszczół (w tym pszczoła miodna) odwiedza kwiaty różnorodnych roślin, takich jak drzewa owocowe, kwiaty łąkowe, zboża czy rośliny ogrodowe. Każda roślina wytwarza pyłek o nieco innym składzie – różni się on zawartością białka, barwą, a nawet zapachem. W czasie jednej wyprawy robotnice wielokrotnie lądują na kwiatach, zbierając maleńkie ziarenka pyłku za pomocą aparatu gębowego i włosków na ciele. Następnie zagarniają je do tzw. koszyczków pyłkowych na tylnych odnóżach (tworząc tzw. obnóża pyłkowe). Tak wyposażone wracają do ula, aby dostarczyć zapasy pokarmu.

Właściwości odżywcze pyłku kwiatowego

Z biologicznego punktu widzenia pyłek to niezwykle bogaty w składniki produkt naturalny. Przede wszystkim zawiera:

• Białko – niezbędne do budowy nowych komórek i tkanek.
• Witaminy – szczególnie z grupy B, które wspomagają przemiany energetyczne, ale też witaminy C, E i inne.
• Minerały – w tym potas, magnez, fosfor czy żelazo (dokładny skład zależy od roślin, z których pochodzi pyłek).
• Niewielkie ilości tłuszczów i węglowodanów – dostarczające energii.
• Enzymy – wspierające procesy metaboliczne.

Dla pszczół pełni on kluczową funkcję w utrzymaniu dobrostanu rodziny pszczelej oraz wspiera ich ogólny rozwój. Nic więc dziwnego, że w okresie zwiększonego wychowu czerwiu (wiosną i wczesnym latem) robotnice gromadzą znaczne ilości pyłku w ulu, by zapewnić larwom optymalne warunki wzrostu.

Zastosowanie pyłku

W codziennej praktyce pszczelarskiej pyłek wykorzystywany jest przede wszystkim jako:

• Pokarm białkowy dla pszczół – zwłaszcza w okresach, gdy występuje deficyt pyłku w naturze;
• Dodatek do żywienia innych zwierząt – np. w hodowli ptaków egzotycznych czy drobiu, gdzie ważny jest wysoki poziom białka i składników mineralnych;
• Surowiec w przetwórstwie spożywczym – ze względu na intensywny zapach i smak oraz cenny skład odżywczy, pyłek dodaje się do wybranych produktów, najczęściej w formie sproszkowanej;
• Produkt dla ludzi, poszukujących wartości odżywczych – dzięki wysokiej zawartości białka, witamin i minerałów, pyłek spożywany jest samodzielnie lub jako dodatek do potraw czy napojów.

Warto jednak podkreślić, że główne zastosowanie pyłku pozostaje w obrębie gospodarki pasiecznej – to przede wszystkim cenny pokarm dla pszczół, który w naturalny sposób wspiera rozwój i funkcjonowanie rodziny pszczelej.

Tu kupisz -> pyłek kwiatowy

Jak pszczelarze pozyskują obnóża pyłkowe?

Choć głównym powodem zbierania pyłku jest zapewnienie pszczelim rodzinom wystarczającego białkowego pokarmu, część zebranych obnóży pszczelarze pobierają do dalszego wykorzystania. Najczęściej stosuje się w tym celu specjalne poławiacze pyłku, montowane przy wylotach uli. Mają one formę kratek czy siatek o otworach na tyle wąskich, by robotnice mogły przejść, ale musiały zsunąć część obnóży. Tak “zrzucony” pyłek trafia do pojemniczków znajdujących się pod poławiaczem. Ważne jest, by pszczelarz zachował równowagę między interesem człowieka a potrzebami rodziny pszczelej – część pyłku zawsze zostaje dla pszczół w ulu, by nie zaburzyć ich naturalnego cyklu żywieniowego.

Przechowywanie zebranego pyłku

Świeżo pozyskany pyłek najczęściej suszy się w temperaturze nieprzekraczającej 40°C. Dzięki temu zachowuje on większość swoich cennych składników. Wysuszone obnóża są następnie przesiewane (co pozwala usunąć zanieczyszczenia) i pakowane w szczelne opakowania chroniące przed wilgocią. Warunkiem dłuższego przechowywania pyłku jest utrzymanie możliwie niskiej wilgotności i izolacja od czynników zewnętrznych (światła, tlenu, wysokiej temperatury), które mogłyby pogorszyć jego jakość.

Pyłek pszczeli stanowi ciekawy i bogaty w składniki odżywcze produkt pochodzenia pszczelego. Dla samych owadów jest on nieocenionym źródłem białka, witamin i minerałów. W pszczelarstwie, oprócz produkcji miodu, odgrywa kluczową rolę w zapewnianiu rojom zbilansowanej diety i warunków do harmonijnego rozwoju. Dzięki nowoczesnym metodom pozyskiwania oraz umiejętnemu przechowywaniu, pyłek kwiatowy trafia także do odbiorców z zewnątrz, którzy mogą go wykorzystywać, głównie jako dodatek do wybranych produktów spożywczych. Warto pamiętać, że to przede wszystkim pszczoły są głównymi beneficjentami tego niezwykłego surowca – i to z myślą o nich powinniśmy wspierać rozwój oraz ochronę pasiek.